Gordang Sembilan Deel 4

GORDANG SEMBILAN - EEN VIDEO-VERHAAL
Rondom de video-opnames die zij maakte in Indonesi?schrijft Marietje Kuipers over levensbeschouwelijke betekenis van muziek en dans op Sumatra.

door Marietje E. Kuipers (videobewerking: Fatiha Bazi)

Zendelingen en de gordang sembilan
Daar het eiland Sumatra aan verscheidene handelswegen in Zuid-Oost Azi?ligt, is het door de eeuwen heen onderhevig geweest aan invloeden van andere culturen. De kuststreken zijn door de handelaren uit het Arabische landen al in de 13e eeuw ge鮢lamiseerd, terwijl de bewoners in de binnenlanden van het eiland tot ver na 1800 leefden in hun geloofswereld van godenverering, animisme en voorouderverering.

Vanaf 1800 verspreidt de Islam zich van uit het zuiden tot aan het gebied van de Bataklanden. In diezelfde tijd hebben enkele zendelingen het noorden van het eiland doorkruisd. Vanaf 1861 is het noorden van Sumatra, de Bataklanden, door zendelingen van het Rheinische Missionsgesellschaft (RMG) gekerstend, hetgeen in de twintiger jaren van de vorige eeuw geleid heeft tot de stichting van de zelfstandige Batak kerk, Huria Kristen Batak Protestan (HKBP).
In samenspraak met de zendelingen van het RMG heeft de Doopsgezinde Zendingsvereniging in 1871 besloten zich in het zuiden van het Batakland, in Mandailing, in het dorp Pakantan, te vestigen. In 1928 is Pakantan overgegaan naar de HKBP; sinds 1975 maakt deze christengemeente deel uit van de Gereja Kristen Protestan Angkola (GKPA).
In het hoofdkantoor van de GKPA heb ik op 25 juli 2006 een gesprek met twee predikanten. Gedeelten uit dit interview zijn in de onderstaande tekst weergegeven.

Toen de zendelingen in Pakantan kwamen kantten zij tegen de traditionele uitingen van de Batak cultuur, in het bijzonder tegen de gordang sembilan en de tortor (dansen). In de plaats daarvan werden koperen blaasinstrumenten uit Europa gebruikt als ondersteuning bij het zingen van de Europese psalmen en gezangen. Op Europese melodi螚 werden Batak woorden gezet. Nog steeds worden deze liederen met veel enthousiasme gezongen. Klik hier voor een video over Batak kerkzang op Europese melodie.

Er is in de loop der jaren veel veranderd. Hoewel tijdens de kerkdiensten de traditionele liturgie nog steeds wordt gevolgd, tracht men tijdens speciale gebeurtenissen oude Angkola/Mandailing melodi螚 en liederen binnen het kader van de kerk te brengen. Klik hier om het interview te zien.

Als voorbeeld noemden de beide predikanten de ceremonie tijdens de sluiting van de GKPA synode op zondag 16 juli 2006 toen het nieuwe bestuur van de GKPA gekozen werden.

Na de offici螔e bevestiging tijdens de kerkdienst, volgens de liturgie, werd het nieuwe bestuur, de Ephorus en de Sekjend, op Batak wijze onthaald. Zij waren als raja, als belangrijke personen, gekleed, versierd met twee krissen en een hoofdtooi in de vorm van een hoorn van een karbouw. Onder begeleiding van muziek, dit maal van de gondang, werden zij door de gemeenteleden met open handen, de handpalmen naar boven gericht, naar het podium geleid. De gemeenteleden vroegen de zegen van het nieuwe bestuur die dit beantwoordde met een gebaar als van een zegen, de handpalmen naar beneden gericht.

De tekst is als een gezongen gebed tot God, als een offer, als een uitdrukking van de verwachtingen die de leden van de gemeente ten aanzien van het nieuwe bestuur hebben. De melodie is een traditionele melodie; de tekst is aangepast aan de verwachtingen die de mensen tijdens deze gebeurtenis hebben. Klik hier voor een video over de inwijding van het kerkbestuur.

Dit onthaal werd met een maaltijd besloten; de Ephorus en de Skejend kregen karbouw- en geitenvlees en eieren voorgeschoteld, symbolische gerechten, als een gift, als een offer, om de tondi, de levenskracht, van de Ephorus en de Skejend te beschermen en hen een lang leven toe te wensen. Tevens tipten zij aan zout dat in een zakje van gevlochten bananenbladeren werd aangeboden. Het bananenblad als symbool voor de productiviteit van de werkzaamheden, het zout als symbool voor kracht en energie. Zout verhoogt de smaak van het eten en drinken. Zoals zout oplost in water en zich geheel met het voedsel vermengt, is het zout als symbool voor de kracht waarvan men verwacht dat deze in de samenleving aanwezig is en de levenslust binnen het gemeenschapsleven kan opwekken. Klik hier voor een film van de afsluitende maaltijd.

http://www.zinprofiel.nl/eZine.asp?lStrAction=&lIntEzineId=870&lIntEzineMotherId=863